Voor Panorama schrijft mr. N.W.A. (Nancy) Dekens de komende weken een seriereeks over het in botsing komen met de wet. In de editie van 15 juli gaat het over gearresteerd worden en wat hierna gebeurt.
Nietsvermoedend opent mevrouw Jansen de voordeur van de woning van haar zoon Guus. Guus woont allang niet meer thuis. Hij is meer dan volwassen. Woont op zichzelf. In een rijtjeshuis met meerdere verdiepingen. Zijn relatie is een tijd geleden op de klippen gelopen. Zijn puberzoon is de ene week bij hem, de andere week bij zijn ex. Moeder haalt één keer per week de vuile was op. Als hij op zijn werk is. Zo ook deze keer.
Ze loopt vanuit de hal direct de trap op. De was staat altijd klaar in een tas in de badkamer. Ze loopt de trap weer af, met die tas vol was, en staat tot haar schrik oog in oog met de politie. Wat is dit? Een inval. De politie heeft het vermoeden dat er een hennepkwekerij in de woning aanwezig is. Op de zolder treft de politie een kwekerij aan van zo’n 300 planten. Mevrouw Jansen zegt dat ze van geen hennep weet. En dat ze alleen de was maar kwam halen.
Gearresteerd: naar het politiebureau
Maar wat ze ook zegt, het mag niet baten. Ze wordt gearresteerd. En ze moet mee naar het politiebureau. In een opvallende politieauto. Ze moet worden verhoord. Mevrouw Jansen schaamt zich rot zo in die auto. Iedereen kan haar zien.
Aangekomen op het bureau vraagt de politie of ze een advocaat bij het verhoor aanwezig wil hebben. Ze antwoordt met “ja”. Dan wordt de advocaat die piketdienst heeft ingeschakeld. Tenzij diegene een eigen advocaat heeft. Dan wordt die ingeschakeld. Mevrouw Jansen heeft geen eigen advocaat. Ze is 67 jaar oud en is voor het eerst in haar leven gearresteerd.
Ik heb die dag piketdienst. En ontvang haar melding rond een uur of zes. Ik stond eigenlijk net op het punt om naar huis te gaan. Dat moet nog even wachten. Ik eet snel een tosti op kantoor en vertrek naar het bureau. Om met deze mevrouw te praten over haar aanhouding, wat er volgens haar aan de hand is en om haar te adviseren of het verstandig is om dat aan de politie te vertellen. Of om te adviseren niets te vertellen. Spreken is niet altijd zilver, zwijgen niet altijd goud.
Lastige beslissingen
Dat zijn best lastige beslissingen die je meteen, vlak nadat iemand gearresteerd is, moet nemen. Zeker als het iemand is die je helemaal niet kent. Dat geldt voor mij als advocaat, maar dat geldt ook voor de persoon die is gearresteerd. Als ik adviseer om een verklaring af te leggen, ligt die verklaring vast in de stukken. Die kun je dan niet echt meer intrekken, of rigoureus aanpassen. Je moet van goede huize komen om de rechter te laten geloven dat je eerste verklaring niet klopt. Wat dat betreft is zwijgen veiliger.
Echter, nergens aan mee werken bij de politie en dus ook zwijgen, kan een onderzoeksgrond opleveren, waardoor iemand langer vast blijft zitten. Als het om een ernstig strafbaar feit gaat, zoals zware mishandeling of een beroving of erger, dan calculeer je een langer verblijf bij de politie vaak wel in. Ongeacht of diegene verklaart. In die situatie adviseer ik meestal om te zwijgen. Maar als het om een minder ernstig vergrijp gaat, kan zwijgen betekenen dat je na je verhoor niet weg mag.
Prille stadium
In dit prille stadium van een strafzaak moet je in overleg met een nieuwe cliënt meteen beslissende keuzes maken die ertoe kunnen leiden dat iemand vrij komt of vast blijft zitten. En welke beslissing gevolgen kan hebben voor hoe de strafzaak zal verlopen. Die nieuwe klant die jou helemaal niet kent, moet er maar op vertrouwen dat je het beste met diegene voor hebt, en geen onderdeel bent van justitie. En dat het advies wat jij geeft, het beste is om te doen.
Terug naar mevrouw Jansen. In de politiecel tref ik een ras Amsterdamse mevrouw aan. Zij zit dan al een poosje in de cel. Ze vertelt mij haar verhaal. Ze komt oprecht op mij over. Al snel adviseer ik haar om dit verhaal aan de politie te vertellen. Omdat zwijgen in dit geval zou kunnen suggereren dat ze er meer vanaf weet dan ze zegt dat ze weet. En dat is niet de indruk die we willen wekken.
In het verhoor dat volgt lopen de emoties over haar allereerste arrestatie ooit hoog op. Ik had enorm met haar te doen. Na haar verhoor moet ze terug de cel in. Ik heb er ’s avonds tot vervelens aan toe achteraan gebeld om haar nog die avond weer thuis te krijgen. Om half elf ‘s avonds belde ze me dat ze was vrijgelaten. Een langer verblijf in hotel politie is haar gelukkig bespaard gebleven. Hoe deze zaak afloopt is nu nog onduidelijk. Het onderzoek door de politie is nog niet afgerond.
Parijse Jacques
De beslissing om wel of niet te verklaren, kan ook lastiger liggen. Zoals met taxichauffeur Jacques. Jacques komt uit Parijs. Ook hem tref ik tijdens een piketdienst. Deze melding gaat over het invoeren van cocaïne. Dat klinkt interessant. De politie wil niets meer vertellen, dan dat het om een grote hoeveelheid gaat. In een taxi. Ik krijg het wel te horen tijdens het verhoor of in het gesprek met mijn cliënt daaraan voorafgaand, wordt mij gezegd. Ik denk aan een achterbak vol coke, eerlijk gezegd. Dus ik haast me naar het bureau. En heb me voorgenomen deze klant te laten zwijgen. Met een grote hoeveelheid zou hij toch wel vast blijven zitten, schat ik in.
In de cel tref ik een typische fransman aan. Hij spreekt Frans zoals de meneer uit de Boursin reclame van vroeger dat deed. Nu is mijn Frans niet heel erg goed. En Jacques spreekt geen woord Nederlands. We communiceren daarom in het Engels. Jacques legt mij uit in zijn beste Engels uit dat hij er “rien” mee te maken heeft. Hij móet naar huis. De volgende ochtend moet hij zijn dochter ophalen van het vliegveld in Parijs. Zijn verhaal: hij heeft iemand meegenomen van Parijs naar Amsterdam voor een mooie prijs en die man had een sporttas bij zich. Die tas is in de achterbak gezet. In die tas zou de politie twee kilo coke hebben aangetroffen. Bij een controle.
Gebruik maken van zwijgrecht
Ik twijfel aan het verhaal dat Jacques vertelt. Ik vind het verstandiger als hij voorlopig gebruik maakt van zijn zwijgrecht. Wel of niet praten met de politie in dit stadium zal niet betekenen dat Jacques op tijd op het vliegveld is om zijn dochter op te halen. Het is weliswaar geen kofferbak vol coke, maar twee kilo is ook niet heel weinig. Mijn inschatting is dat de rechter-commissaris over zijn voorarrest gaat beslissen, over een paar dagen. Dan krijg ik het dossier en dan kan ik beoordelen of de verdenking tegen Jacques hout snijdt.
Maar Jacques is zo overtuigend dat hij onschuldig is, dat zwijgen voor hem geen optie is. Dus leg ik hem uit dat als hij praat met de politie, dat wat hij zegt waar moet zijn. En dat als uit onderzoek blijkt dat er bijvoorbeeld vingerafdrukken van hem op de verpakking zit, de kans dat hij vrijkomt eerder kleiner wordt dan groter. Het is wat mij betreft verklaren of zwijgen. Waarbij je als je verklaart gerust hier en daar wat elementen kunt weglaten. Zolang je maar niet gaat liegen. Liegen komt vaak aan het licht, is mijn ervaring. Jacques bezweert mij dat hij er niks van wist.
Het onderzoeken van de verklaring
Jacques heeft uitgebreid verklaard bij de politie. Dat had de politie ook niet verwacht. Met deze verdenking. Ze gingen er ook van uit dat Jacques van zijn zwijgrecht gebruik zou maken. Net als zijn passagier.
Ook dit verhoor vindt in de avonduren plaats. Helaas. Rond 23 uur sluiten we het verhoor af. De politie heeft huiswerk. De verklaring van Jacques moet worden onderzocht. Jacques wordt voor drie dagen in verzekering gesteld, om dat onderzoek te verrichten. Jacques en ik hebben elkaar meerdere keren per dag aan de telefoon in de dagen die volgen. De politie houdt me ook steeds op de hoogte van hun onderzoek. Na twee dagen wordt Jacques vrijgelaten. Zijn verdenking is geseponeerd. De politie kan niet hard maken dat hij wist wat zijn passagier in die tas vervoerde. Zijn dochter heeft hij niet van het vliegveld kunnen halen. Maar er is wel een goede afloop. Case closed.
Gearresteerd: recht op een advocaat
Onthoud goed dat als u wordt gearresteerd, u recht heeft op bijstand van een advocaat. Voorafgaand én tijdens uw verhoor. De piketadvocaat wordt door de politie via de piketcentrale ingeschakeld. De advocaat komt naar u toe en vertelt u wat u te wachten staat. Hij of zij adviseert u over uw proceshouding, is aanwezig bij het verhoor en zorgt dat wat u zegt overeen komt met de inhoud van uw verhoor.
U doet er verstandig aan altijd gebruik te maken van uw recht op een advocaat in dit stadium. Veel mensen willen graag een verklaring afleggen bij de politie. Dat is in veel situaties onverstandig. De advocaat helpt u de juiste beslissing te nemen. En is er voor u.
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in een blog over liquidaties. Die kunt u lezen via deze link.
