Bescherm de getuige & het eerlijke proces!
Het is goed om de veiligheid van een getuige te beschermen, maar mensen met bivakmutsen zijn niet alleen een kwelling voor winkeliers, maar ook voor advocaten die hun cliënten willen verdedigen.
Productie MDMA
Dex (*naam gefingeerd) wordt verdacht van het produceren van MDMA. Het lab waar hij betrokken zou zijn wordt in de maand februari ontmanteld. Het OM vermoedt dat het lab een jaar gedraaid heeft. In een loods. Aan de verdenking is een flinke ontnemingsvordering gekoppeld van ruim vijf ton.
Gluren
Agent X is een maand voor de ontmanteling op het terrein geweest en heeft stiekem door de ramen in de loods gegluurd. Hij heeft door die ramen van alles gezien, maar geen spullen die duiden op MDMA productie. Om die reden moet agent X door de onderzoeksrechter gehoord worden als getuige.
Getuigenverhoor
Dat verhoor zou afgelopen maandag plaatsvinden. In de beslotenheid van het kabinet van de rechter commissaris. Dat betekent: geen publiek, geen verdachte. Uitsluitend in aanwezigheid van procesdeelnemers: de officier van justitie, de rechter, de griffier en drie advocaten. Te weten ik en twee advocaten van medeverdachten. De naam van de agent blijkt niet uit het dossier. Wel een nummer. Dat is niet ongebruikelijk. De agent is op nummer opgegeven als getuige, en op die basis toegewezen. Zijn naam zal mij zogezegd ook worst wezen. Ik wil weten wat hij op dat terrein heeft gedaan, waar hij is geweest, wanneer, hoe lang, en waar hij allemaal heeft gekeken. Dat wat hij heeft gezien, of beter gezegd niet heeft gezien, maakt nog al uit voor het verwijt dat Dex wordt gemaakt en in hoeverre dat kan worden bewezen.
Afschermen
Donderdagmiddag kreeg ik bericht van de onderzoeksrechter dat de officier een vordering had ingediend om deze agent beperkt anoniem te horen, oftewel: het controleren van zijn identiteit gebeurt buiten aanwezigheid van de advocaten. Omdat zijn (of haar) werk dat vergt. De officier heeft ook gevraagd om maatregelen te treffen zodat de identiteit van de agent verborgen blijft. Er is verzocht een scherm te plaatsen, zodat de getuige voor de advocaten in het geheel niet zichtbaar is.
Bivakmuts
De rechter heeft dit verzoek goedgekeurd. Er wordt alleen geen scherm geplaatst. De agent moet tijdens het verhoor een bivakmuts op.
Gezichtsuitdrukking
Voor de verdediging, voor advocaten, is het erg belangrijk om een gezicht, een gezichtsuitdrukking, de mimiek, etc. te kunnen zien als een getuige wordt gehoord. Je toetst namelijk niet alleen dat wat al is opgeschreven in het dossier tijdens het verhoor. Je probeert ook de betrouwbaarheid van de inhoud van de verklaring, en de persoon helder te krijgen. Effectief ondervragingsrecht Je moet een getuige, ook een agent, effectief kunnen ondervragen. Dat is vastgelegd in internationale verdragen (het EVRM), in allerlei rechtspraak. Dat hoort bij een eerlijke procesvoering. Door een getuige een bivakmuts te laten dragen tijdens het verhoor, wordt die effectieve ondervraging flink beperkt. Daar is in deze situatie wat mij betreft geen aanleiding voor, noch noodzaak toe.
Grimeren
Daarom vraag ik de rechter het verhoor uit te stellen zodat kan worden gezocht naar een invulling van dit verhoor dat dit belangrijke verdedigingsrecht minder ingrijpend beperkt. Ik stel grime voor en een pruik. Wat niet ongebruikelijk is. Een bivakmuts is dat wel. De rechter commissaris is niet bereid het verhoor uit te stellen. Het standpunt van de rechter is dat de ogen en lippen zichtbaar zijn, net als het postuur. En de stem wordt niet vervormd. Ik kondig aan – het is inmiddels vrijdagavond – juridische consequenties te verbinden als deze belangrijke getuige met bivakmuts op wordt gehoord. Maandagochtend. De advocaten worden de kamer van de rechter binnengelaten. De rechter en de officier zitten al klaar. De rechter wil de mailwisseling bespreken alvorens we het verhoor in gaan. Op mijn vraag hoe de agent wordt gehoord, luidt het antwoord: met bivakmuts. Zucht.
Wraking
Waarom moet de agent perse een bivakmuts op tijdens het verhoor? Zeker nu de verdediging gemotiveerd laat blijken waarom daar bezwaar tegen is. Het niet zoeken naar een andere oplossing, die voor alle partijen – zijnde drie advocaten – past, geeft geen blijk van inzicht voor reële verdedigingsbelangen. De rechter heeft in mijn ogen de schijn van partijdigheid over zich afgeroepen. Dan resteert wraken. Dat is precies wat ik heb gedaan. Ik wraak niet vaak. Ik wraak niet graag. Rechters doen net als ik hun werk. Ik ben per definitie partijdig. Rechters uit hoofde van hun werk, hun ambt, niet.
Halsstarrig
Maar deze halsstarrigheid begrijp ik niet. Zelfs kroongetuigen dragen geen bivakmuts. Zij zitten in een soort hok, zijn niet zichtbaar voor publiek, maar wel voor procespartijen. Gegrimeerd, en hun stem wordt doorgaans vervormd.
Op scherp
De laatste maanden, na de moord op Peter R. de Vries, is er veel geschreven door collega’s in de strafrechtadvocatuur. Door misdaadjournalisten. Door wetenschappers. Over het verharden van het strafrechtelijke klimaat. In de rechtszaal, buiten de rechtszaal. Door de verharding van de criminaliteit. De rechtsstaat is in gevaar. Allemaal grote woorden. Ik ben niet zo van al die superlatieven. Maar ik ondervind in mijn praktijk ook dat de omstandigheden waaronder wij werken is verhard. Door te wraken zet ik de boel ook op scherp. Maar als ik dat niet zou hebben gedaan, zou ik de belangen van mijn klant in zijn zaak niet goed dienen. Meegaan in deze opmerkelijke verhoorsituatie, schept bovendien mogelijk een precedent voor andere rechters. Ik wil voorkomen dat het horen van agenten met bivakmutsen op in de nabije toekomst de norm wordt. Aan die glijdende schaal wil ik niet in de basis staan…
Wrakingskamer
De wrakingskamer gaat dit verzoek behandelen. Een datum is nog niet bekend. Het laatste woord is er nog niet over gezegd. Tot die tijd ligt de zaak stil. De agent is niet gehoord. Wordt vervolgd.
Als je deze blog interessant vindt volg mr. Nancy Dekens dan op haar facebookpagina Strafrechtadvocaat Nancy Dekens voor meer #dagelijksepraktijkbeslommeringen.
