Nancy Dekens in Panorama (4): groene vingers (hennep)

Voor Panorama schrijft mr. N.W.A. (Nancy) Dekens de komende weken een seriereeks over het in botsing komen met de wet. In de editie van 17 juni gaat het over groene vingers (hennep) en het afpakken van crimineel vermogen.

Laat ik een misverstand uit de weg helpen, voor zover dat nodig is. Als u denkt dat heel veel verdachten hun straf ontspringen, zit u er naast. Verreweg de meeste strafzaken eindigen in een veroordeling. Omdat het bewijs tegen een verdachte er nou eenmaal is. 

Natuurlijk word ter ook weleens iemand vrijgesproken. Omdat het bewijs rammelt. Of omdat de rechter niet overtuigd is dat degene die terecht staat schuldig is. Dan moet de rechter vrijspreken. 

Aangetroffen hennep (kwekerijen), lopen nogal eens uit in vrijspraken. Om uiteenlopende redenen. Wat voorbeelden uit mijn praktijk:

Het blikje van Frank

Frank zou een kwekerij in een door hem gehuurde bedrijfsruimte hebben gehad. 

Het leek vrij hopeloos. Er was een huurcontract op zijn naam en er was DNA van hem op een blikje frisdrank aangetroffen in de ruimte met de net geoogste planten. Dat laatste was behoorlijk belastend voor Frank.  

Maar Frank zei mij dat hij echt niets te maken had met die kwekerij. Die ruimte had hij  gehuurd, om er een bitcoinbedrijf te vestigen. Omdat er geen voorziening voor het aansluiten van internet aanwezig bleek, had Frank niets aan die ruimte. Daar was behoorlijk wat trammelant over geweest tussen Frank en de verhuurder. Frank zei dat hij niet meer in dat pand was geweest. 

Ik had om eerlijk te zijn enige moeite met het geloven van dit verhaal. Maar ik ging er mee aan de slag. 

De oogst: hennep

De politie ging ervan uit dat er één oogst was geweest. Voor het bereiken van een oogst is gemiddeld 12 weken nodig. Frank kon aantonen door zijn inschrijven bij de Kamer van Koophandel, dat hij eigenaar was van een bitcoinbedrijf. En dat er problemen waren met het aansluiten van internet in de bedrijfsruimte. Die problemen waren er eerder dan 12 weken terug te rekenen vanaf het ontdekken van de hennep kwekerij. Het blikje met daarop zijn DNA had hij heel goed in die periode daar achter hebben gelaten. 

Er was naast het huurcontract op naam van Frank en het DNA op het blikje niets anders aangetroffen door de politie dat op zijn betrokkenheid bij de hennep teelt wees. Dat was ook helemaal niet verder onderzocht. 

Tijdens het politieverhoor heeft Frank gebruik gemaakt van zijn zwijgrecht. Op de zitting heeft hij een verklaring afgelegd. Beiden op mijn advies. Door het afleggen van die verklaring wierp hij een “alternatief scenario” op. Onderbouwd met stukken, van de Kamer van Koophandel en van het gedoe met de internetprovider. De officier pruttelde wat dat Frank dit verhaal bij de politie meteen op tafel had moeten gooien en dat had hij niet gedaan. Hij moest gewoon veroordeeld worden. Op zo’n moment ga je als advocaat toch een beetje twijfelen aan je eerste advies om te zwijgen. Maar gelukkig, de politierechter was het met mij eens dat er onvoldoende bewijs was dat Frank betrokken was bij de kwekerij. Hij werd vrijgesproken. Frank had overigens wel een strafblad, maar niet voor dit soort feiten. 

Het kopje van Nick

Dat lag heel anders bij een andere klant van mij, Nick. Er prijken bij hem een aantal drugsdelicten en flink wat andere veroordelingen op zijn strafblad. Hij moest ook voorkomen voor betrokkenheid bij een hennep plantage. In een woning. De politie had in deze kweekruimte een koffiekopje aangetroffen met daarop DNA van Nick. Hij was daar ook in de buurt gezien. En zijn telefoon had zendmasten daar in de buurt aangestraald. Nick werd opgepakt. Nick zweeg. En is dat blijven doen, ook op de zitting. Op mijn advies. Het meest belastend in deze strafzaak was het DNA op het koffiekopje. Een koffiekopje is een zogenaamd “verplaatsbaar object”. Zonder DNA sporen of vingerafdrukken op bijvoorbeeld een deurpost of een raam, kan niet worden vastgesteld dat degene van wie DNA is aangetroffen dat DNA in die ruimte zelf heeft achtergelaten. Het koffiekopje met daarop het DNA van Nick kan daar net zo goed door iemand anders zijn achtergelaten. Ook deze zaak leidde tot een vrijspraak. 

De neus van Hans

Tot slot de zaak van Hans. Hans is een van de oudste klanten in mijn praktijk. Met een strafblad vol met fraudezaken. Het gaat meestal om gesjoemel met BV’s en aangiftes bij de fiscus die niet in de haak lijken te zijn. Geen drugs. Daar wil hij helemaal niets van weten, zegt hij. 

Hans wordt samen met een medeverdachte vervolgd voor het exploiteren van een hele grote hennep kwekerij, uitgesplitst in een aantal ruimtes in een groot bedrijfspand. Het gaat om aparte afgesloten delen in het pand vol met planten in verschillende groeistadia. Die op verschillende momenten geoogst moeten worden. De politie heeft bewijs dat deze kwekerij gedurende jaren actief is geweest. Dit is best een vervelende verdenking. Hans vindt het verschrikkelijk om met drugs in verband te worden gebracht. Hij verklaart dat hij alleen een stichting heeft opgericht voor zijn medeverdachte. Die stichting heeft hij een paar maanden als bestuurder op zijn naam gehad. Het was niet meer en niet minder dan een “papieren constructie”. Het vestigingsadres van de stichting was… u raadt het al… het pand waar die ruimtes met planten in zijn aangetroffen. En in dat pand is Hans in die periode wel een paar keer geweest. Dat staat vast. Ook dat hij daar was in de periode dat er vermoedelijk al werd gekweekt. Hans zegt dat hij dat echt niet wist. Dat hij er niets van heeft gemerkt. En ook niets heeft geroken. De medeverdachte belast Hans. Als enige. 

Er zijn in deze zaak veel getuigen gehoord die ook in dat pand kwamen. Niemand had ooit een hennep lucht geroken. 

In deze zaak volgde ook een vrijspraak. Omdat het bewijs niet sterk genoeg was. 

Niet altijd een vrijspraak

Nu moet u niet denken dat hennep kweken risicoloos is. Ik wil u niet de indruk geven dat er altijd een vrijspraak in zit. Dat is namelijk echt niet het geval. Als de politie binnenvalt terwijl u aan het knippen bent, is er geen ontkomen aan. Net als wanneer er planten bij u thuis bijvoorbeeld op zolder of in de kelder worden aangetroffen. Of als er vingerafdrukken van u worden aangetroffen op ramen of deuren in de kweekruimte, in combinatie met meer belastend materiaal. Deze zaken heb ik ook in mijn praktijk gehad. Die klanten zijn allemaal veroordeeld.

Nu is een veroordeling voor een hennep kwekerij voor de meeste verdachten niet het grootste probleem. De straf die volgt is vaak een werkstraf. Gevangenisstraf volgt meestal, maar zeker niet standaard, als het gaat om het kweken in een georganiseerd verband. Ook wel “criminele organisatie” genoemd. Of als je al een strafblad hebt met meerdere veroordelingen voor vergelijkbare feiten. 

Afpakken criminele winst na hennep

Het grote probleem bij een veroordeling voor een rol bij hennep kweken vormt het afpakken van de criminele winst die aan de exploitatie van de kwekerij wordt gekoppeld. Verdachten zwijgen daar vaak over. Daar staat een standaardrekensom tegenover, gemaakt door de politie in samenwerking met de energieleverancier. Die rekensom loopt vaak behoorlijk in de papieren. Dat gaat om tienduizenden euro’s als wordt vermoed dat een kwekerij meerdere oogsten heeft gehad. Dat vermoeden wordt niet zelden gebaseerd op illegale stroomafname en vervuilde filters, stof op lampen, achtergelaten plantenresten, etc. 

In de zaken van Frank, Nick en Hans vroeg het Openbaar Ministerie criminele winsten af te pakken ter hoogte van respectievelijk € 18.000, € 25.000 en schrik niet: € 4.900.000 (!). Bij een vrijspraak kan geen door misdrijf verkregen voordeel worden vastgesteld.  

Kunt u zich voorstellen dat deze heren allen enorm opgelucht waren dat zij niet zijn veroordeeld? Ik wel…  

Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in een blog over drugsbezit op festivals. Die blog is te lezen via deze link.

Conservatoir beslag: een blanco cheque voor het Openbaar Ministerie (?)

In deze blog gaat mr. M.A.M. (Maarten) Pijnenburg in op de grote gevolgen die een beslaglegging op u kan hebben en pleit hij voor het niet langer automatisch verlenen van een dergelijk beslag. De lat voor beslaglegging moet omhoog.

De ontnemingsvordering van Willem Holleeder werd vorig jaar van 17 miljoen bij de rechtbank teruggebracht tot € 900.000 bij het Gerechtshof. Hoewel rechtbanken en Hoven vanzelfsprekend een verschillende zienswijze kunnen hebben, geeft dit wel te denken hoe extreem de verschillen kunnen uitvallen, zelfs als hetzelfde feitencomplex (de afpersing van Paarlberg) hieraan ten grondslag ligt .

Afpaktaarten

Dit zijn twee voorbeelden over verschillende zienswijzen van rechters, maar minstens zo belangrijk is wat hieraan voorafgaat. Het Openbaar Ministerie kan, en wordt via intern beleid aangespoord, om zoveel mogelijk geld van verdachten af te pakken. Er worden zelfs “afpaktaarten” uitgedeeld aan de officieren van justitie die de beste resultaten leveren.

Misdaad mag niet lonen en met deze gedachte is er een steeds ruimer arsenaal aan wetgeving ingevoerd dat het mogelijk maakt om gesteld crimineel vermogen te ontnemen, en in afwachting van een rechterlijk oordeel te “bevriezen”.

Op het eerste gezicht geen onredelijke gedachte. Velen zullen zich kunnen vinden in de bestrijding van criminaliteit en daarmee de bestrijding van de winstgevendheid hiervan.

“Pluk ze”-wetgeving

Door het sinds de invoering van de zogenaamde “Pluk ze”-wetgeving steeds maar weer ruimer geworden mogelijkheden om beslag te leggen op vermogen waarvan op dat moment in veel gevallen maar slechts een lichte verdenking bestaat, dat het te maken heeft met criminaliteit, ontstaat er een situatie die meer het karakter krijgt van een zelfstandigeafstraffingvan een verdachte, dan het oorspronkelijke uitgangspunt van het veiligstellen van vermogen voor een later vast te stellen verhaalsrecht.

Ik heb het over afstraffen en vermijd bewust de term berechting, omdat ik vind dat bij de toepassing van het conservatoir beslag in ons huidige strafproces het karakter van een serieuze rechtsgang ontbreekt.

Veelvoorkomend voorbeeld uit de praktijk

Ik zal dat illustreren aan de hand van een helaas niet atypisch voorbeeld uit de praktijk. Stel u wordt verdacht van deelname aan een criminele organisatie. In de praktijk is het hebben van contacten met criminelen, opgeteld met wat vage verwijzingen naar u, of iemand met dezelfde naam voldoende om u in ieder geval voorlopig, niet alleen van uw vrijheid, maar ook van uw bezittingen te beroven. 

Als de gestelde criminele organisatie volgens het Openbaar Ministerie enorme winsten maakt, dan wordt er in het kader van het conservatoire beslag vrij gemakkelijk vanuit gegaan dat al deze gestelde winsten bij u terecht zijn gekomen. Er kan beslag worden gelegd op uw volledige vermogen, ook als het niet op uw naam staat en men denkt dat u het heeft “veilig gesteld”. Zeker bij zaken met internationale aspecten, kan het nog wel eens jaren duren voordat de rechter definitief uitspraak doet. Al deze tijd blijft bij u het financiële zwaard van Damocles boven uw hoofd hangen. 

Dit betekent dat uw banksaldi kunnen worden bevroren, terwijl uw financiële verplichtingen zoals hypotheekrente doorlopen. Uw relatie met uw bank zal er in de regel ook nietbeter van worden, en in de meeste gevallen uitmonden in een einde van uw bankrelatie, waarbij de bank meestal verwijst naar algemene voorwaarden. Zelfs als u een avondje gaat stappen kunnen sieraden en horloges van uw lichaam worden gestript, onder verwijzing naar de beslissing van de rechter-commissaris die de officier van justitie toestemming heeft gegeven om tot het totaalbedrag van de gestelde winst, of zelfs daarboven; alles van u in beslag te nemen.

Uw (bedrijfs)auto zal waarschijnlijk ver voordat de rechter zich over uw dossier buigt al voor een prijs ver beneden marktwaarde zijn verkocht via de Dienst Domeinen.

Onschuldpresumptie

Laten we niet vergeten: u bent nog niet veroordeeld. Uw schuld is nog niet door de rechter vastgesteld, maar als voorschot worden er wel allerlei maatregelen genomen die voor u zeer nadelig kunnen uitpakken, en uw maatschappelijke bestaan volledig op zijn kop zetten.

Hoe kan dit zo gebeuren. De Nederlandse rechter hoeft als er wordt geklaagd over in beslag neming alleen maar te oordelen of het “hoogst onwaarschijnlijk is”, of er later door de rechtbank een ontnemingsmaatregel of een geldboete zal worden opgelegd.

Het zal u niet verrassen dat tijdens een proces, waarbij het Openbaar Ministerie iemand als verdachte aanmerkt het niet snel hoogst onwaarschijnlijk is dat er een veroordeling zal volgen met een geldboete of ontneming. Zelfs in het geval u als verdachte een sterke zaak heeft zal aan het openbaar ministerie de ruimte worden gegeven om u tot het einde van de rit als verdachte te zien. Waardoor de rechter vrij gemakkelijk binnen de bandbreedte die de wet hem geeft, u in het ongelijk kan stellen. Een verdenking wordt vrij snel aangenomen en de rechtbank heeft nog geen uitspraak gedaan.

Zwarte gat van het strafrechtelijk onderzoek

Steeds vaker en steeds sterker gaan er stemmen op om deze procedure die als het zwarte gat van het strafrechtelijk onderzoek wordt gezien op de schop te nemen, en aansluiting te zoeken bij wat meer rechtvaardige criteria. Het is goed verdedigbaar, om net als bij vrijheidsberoving, te eisen dat er meer dan een enkele verdenking tegen u moet bestaan. In verband met het beslag zouden er dan sterkere aanwijzingen moeten bestaan dat uw vermogen een criminele herkomst heeft. 

Op dit moment is het een soort automatisme van rechters om op basis van eenzijdige informatie van het Openbaar Ministerie deze blanco cheque af te geven. Deze praktijk moet worden doorbroken. In plaats van een vrijwel onmogelijke bewijslast, gekoppeld aan een voorspelling over een proces dat nog niet heeft plaatsgevonden, zal het Openbaar Ministerie moeten onderbouwen dat uw vermogen crimineel is, althans dat er sterke aanwijzingen zijn dat dit het geval is. 

Pas dan kan er een vraagteken aan de titel van de column worden toegevoegd.

Wordt u verdacht van een misdrijf en is er beslag gelegd op uw bezittingen? Neem dan contact met ons kantoor op om de mogelijkheden te bespreken (020-5237667). 

Maarten Pijnenburg (advocaat)